Soğutucu akışkanlar, soğutma işlemlerinde kullanılan maddeler arasındaki ısı transferinde rol oynayan maddelerdir. Ortamdaki ısıyı alama ve verme işini genellikle gaz yapar. Bunun nedeni soğutucu akışkanların kullanımı gereği oda koşullarında gaz halinde bulunmasıdır.
Soğutucu akışkanların görevi, karşısındaki maddenin ısısının soğutucu akışkana doğru ilerlemesi sonucunda soğutma işlemini sağlamasıdır. Ayrıca bulundukları ortama göre basınç altında hem buharlaşabilmeli hem de sıvılaşabilmelidir. Bu da her ortamda her soğutucu akışkanın kullanılmayacağını gösterir. Özetle tüm soğutucuların kullanım alanı farklıdır.
1- Soğutucu Akışkanların Sahip Olması Gereken Özellikler
- Uygulanabilir basınçta buharlaşabilmeli ve sıvılaşabilmelidir.
- Buharlaşmada ki sıcaklık düşük olmalıdır.
- Kimyasal olarak ayrışma, yanma ve zehirli olmamalıdır. Aynı zamanda metal yüzey ile temas sonucu reaksiyona girmemelidir.
- Temin edilmesi kolay ve ekonomik olmalıdır.
- Düşük güçlerde çalışabilmelidir.
- İçinde bulunan boru veya sistem de paslanmaz olmalıdır.
- Çevre dostu olmalıdır.
2- Soğutucu Akışkanların Çeşitleri Nelerdir?
Soğutucu akışkanlar, kimyasal özelliği ve kullanım alanları bakımından birbirinden ayrılmış maddelerdir. Bu maddelerin bulundukları tüpler üzerinde büyük “R” harfi ile isimlendirme yapılmıştır. Bu maddelerin bazılarının ozon tabakasına verdiği zarar nedeniyle ülkemizde kullanımı 2012 yılında yasaklanmıştır.
- R11: Bu madde, yanmaz ve kokusu olmayan bir üründür. Ozon tabakasına olumsuz etkileri sebebiyle kullanılmaması gereken bir maddedir.
- R12: Bu madde, soğutmak amacı ile sık sık kullanılan soğutucu akışkandır. Zehirleyici, patlayıcı ve yanıcı gibi özellikleri yoktur.
- R13: Oldukça düşük sıcaklıklarda tercih edilen soğutucudur. Genellikle endüstri sektöründe kullanılır.
- R14: Bu madde yanıcı ve zehirli olmayan soğutucu madenin 80 UC ve 120 UC arasındaki endüstriyel ısı pompası şeklinde kullanılır.
- R123: Bu madde, R11’e alternatif ürün olan santrigüj soğutma ünitesinde kullanılır. Zehirleyici özelliği nedeni ile dikkatli kullanılmalı ve uzun süre solunuma maruz kalınmamalıdır.
- R134A: Bu maddenin ozon tabakasına herhangi bir zararı yoktur. Bu sebeple en kullanışlı soğutucu maddesidir. Genellikle ev ve motorlu taşıtlarda tercih edilmektedir.
- R22: Bu madde güvenli, zehirli, patlayıcı ve yanıcı bir akışkan değildir. Genellikle serin soğutma işleminde tercih edilir.
- R401A ve R402A: Bu madde, piyasada kullanımı devam eden soğutuculardan biridir. R22, R124, R125, R290 ve R152’den oluşmaktadır.
- R404: Bu maddenin ısı özelliği çok gelişmiş olmasa da ısıyı iletmede kullanışlıdır. Dezavantajlarından biri sera etkisi göstermesidir.
- R407C: Bu maddenin yapısında 407C, R32, R125 ve R134A bulunur.
- R410A: Bu maddenin ısısal özelliği iyidir. Dezavantajlarından biri sera etkisi gösterir. Ayrıca R32 ve R135 içerir.
- R500: R12 ve R152A’dan oluşur.
- R502: Bu madde, soğuk taşıma işleminde sıklıkla tercih edilmektedir. Yapısında R22 ve R115 bulunur.
- R507: Yapısında R125 ve R134A bulunur.
- R717: Bu maddenin kimyasal formülü NH3‘tür (amonyak). Genellikle gübre ve temizlik alanı ve soğutma sektöründe tercih edilir. Zehirleyici, yanıcı ve patlayıcı özellikleri vardır. Ancak zehirli etkisi fazla olmayan soğuk depo, buz üretim, buz pateni sahası, donmuş ürün paketleme gibi alanlarda kullanılır.
- R13: Bu maddenin sınırlı sayıda kullanım alanı vardır. Daha çok düşük sıcaklıklarda tercih edilir.
- R13B1: Bu madde, ozon tabakasına vereceği zararlardan dolayı kullanılmamalıdır.
- R114: Bu madde, ısı pompalarında tercih edilmektedir. Yanıcı ve zehirli özelliği yoktur.
- R143A: Bu madde, düşük sıcaklıklarda ve amonyağın olmadığı durumlarda kullanılır.
- R125: Bu madde, amonyağın kullanılmadığı alanlarda kullanılmalıdır. Yanma özelliği yoktur.
- R125A: Bu madde, uygun kullanım özelliğinde çevreye zararı olmayan üründür.
3- Soğutucu Akışkanların Kullanıldığı Alanlar
Soğutucu akışkanların kullanımının asıl amacı ısıtma ve soğutma işlemini yapmaktır. Bu nedenle otomobiller, binalar, soğutucu ekipmanlar, su sebili, ısı pompası, soğutma makinesi, ev tipi klimalar, derin dondurucular, buzdolabı, endüstriyel tip ısıtma ve soğutma sistemleri ve soğuk hava depolarında kullanılmaktadır.
Soğutucu akışkanlar, ortamdaki soğuk veya sıcak ısıyı kendine aktararak ısı transferini yapmaktadır. Kimya alanında birçok elementi bünyesinde barındıran ve her alanda farklı kodlanmış maddelerin kullanımını sağlayan akışkanlardır. Birçok çeşidi bulunan soğutucu akışkanlar, kendi aralarında zararlı ve zararsız olarak ayrılmaktadır. Yazımız hakkında daha detaylı bilgi almak için iletişim sayfamızdan bizlere ulaşabilirsiniz.