Kontrol sistemleri, bir sistemdeki çeşitli değişkenleri ölçen, değerlendiren ve bu değişkenlere müdahale eden bir dizi bileşen ve süreçlerin birleşimidir. Bu sistemler, istenilen bir çıkışa ulaşmak veya bir sistemi belirli bir durumda tutmak için girişleri kontrol etme yeteneğine sahiptir. Kontrol sistemleri, birçok farklı uygulama alanında kullanılır, örneğin endüstriyel otomasyon, trafik ışıkları, uzay araçları, ev ısıtma sistemleri gibi birçok alanda bulunabilirler.
Kontrol Sistemleri Bileşenleri
Giriş (Input): Kontrol sistemine etki eden veya ölçülen bir değişken.
Süreç (Process): Giriş değişkenine müdahale edilen veya ölçülen sistem veya süreç. Bu süreç, bir makine, bir tesis, bir araç veya başka bir şey olabilir.
Çıkış (Output): Kontrol sisteminin müdahaleleri sonucunda ortaya çıkan değişken.
Geribildirim (Feedback): Sistemden alınan bilgilerle ilgili değişkenleri izleme ve kontrol etme süreci. Geribildirim, sistemdeki değişikliklere tepki verme ve istenen durumu koruma yeteneğini artırabilir.
Kontrol Algoritması: Giriş ve geribildirim bilgilerini kullanarak, kontrol sisteminin nasıl tepki vereceğini belirleyen matematiksel veya mantıksal kuralların uygulandığı bir algoritma.
Kontrol Elemanları: Kontrol algoritmasını uygulayan donanım veya yazılım bileşenleri. Bu elemanlar, sinyal işleme, karar verme ve giriş çıkış arasındaki etkileşimleri yönetme işlevlerini yerine getirebilir.
Kontrol Sistemleri Türleri
Açık Döngü Kontrol Sistemleri (Open-Loop Control Systems): Bu tür sistemlerde, çıkış değişkenleri kontrol edilmez veya düzeltilmez. Girişin doğrudan çıkışı etkilediği durumlar söz konusudur.
Kapalı Döngü Kontrol Sistemleri (Closed-Loop Control Systems): Bu sistemlerde, çıkış değişkenleri sürekli olarak izlenir ve geribildirim alınarak sisteme müdahale edilir. Bu şekilde, sistemdeki bozulmalar veya değişikliklere karşı daha iyi bir kontrol sağlanır.
Kontrol sistemleri, otomasyon ve süreç kontrolü gibi birçok endüstriyel uygulamada kullanılarak iş süreçlerini optimize etmeye ve düzenlemeye yardımcı olabilir.